ΕΛΙΑ - Ψήφος ορόσημο για την ενότητα της κεντροαριστεράς

Τα περισσότερα έχουν ειπωθεί.  Δυο τρία βασικά πράγματα πρέπει όμως να τονισθούν εκ νέου, και αυτά θέλω να προβάλω, που, κατά τη γνώμη μου, χαρακτηρίζουν τις αυριανές Ευρωεκλογές, και βαρύνουν σημαντικότερα την απόφαση της ψήφου.

Σημαντικότερη όλων βεβαίως η ευρωπαϊκή παράμετρος για τις αυριανές Εκλογές.  Για την Ευρώπη που αλλάζει, για την Ευρώπη που ολοκληρώνεται βαδίζοντας σιγά αλλά σταθερά, μέσα από τα απαιτούμενα στάδια, στην ενοποίησή της. Οικονομία, δημοκρατικοί θεσμοί, κοινωνία, πολιτειακή οργάνωση.

Κι ενώ αυτά είναι τα βασικά κριτήρια που διέπουν τις αποφάσεις των ψηφοφόρων σε όλες τις ευρωπαϊκές κάλπες, στην Ελλάδα οι ευρωεκλογές είναι επίσης η κρίσιμη φάση ενός πολιτικού πειράματος, το οποίο εδώ και ένα χρόνο, με πολλές δυσκολίες και πισωγυρίσματα, συνελήφθη ως ιδέα και μπήκε σε εφαρμογή.

Μέσα από μια πενταετία βαθιάς οικονομικής κρίσης, και προεξάρχοντος ενός συντηρητικού και διχαστικού λόγου «μνημόνιο – αντιμνημόνιο», αποδείχθηκε αδήριτη η ανάγκη για να υπάρξει απάντηση από το μέρος εκείνο της κοινωνίας που αποκήρυσσε τις διχαστικές – πολεμικές κορώνες επίπλαστης ανεξαρτησίας, οι οποίες οδηγούσαν καρφί την Ελλάδα σε οπισθοδρομική κατάσταση. Κύριο μέσο για την απάντηση αυτή θεωρήθηκε η συνένωση των πολιτικών δυνάμεων του ορθού λόγου και της προόδου, πάντα μέσα από ευρωπαϊκές ατραπούς.

Χαρακτηριστικότερη έκφραση αυτής της προσπάθειας η πρωτοβουλία των 58, για την πρόσκληση όλων των παραπάνω πολιτικών δυνάμεων, οποία όμως δεν κατόρθωσε να τελεσφορήσει εξαιτίας της ασάφειας και της διαφορετικής κατανόησης των στόχων της ανάμεσα στα μέλη της.  

Υπήρξε όμως ένα πρώτο βήμα. Που οδήγησε αυτό εν όψει των ευρωεκλογών;

Κατ΄ αρχήν αποδείχθηκαν προς ώρας ανυπέρβλητα τα όρια ανάμεσα στις δυο βασικές κεντρώες – κεντροδεξιές φιλελεύθερες δυνάμεις της χώρας, οι οποίες και προχώρησαν στη δημιουργία  δικού τους εκλογικού συνασπισμού, και στις δυνάμεις που χαρακτηρίζονται κύρια από σοσιαλδημοκρατικές και αριστεροφιλελεύθερες απόψεις. Παρ΄ ότι η σύμπτωση σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κοινωνικού φιλελευθερισμού είναι μεγάλου βαθμού, οι διαφορές στην οικονομική πολιτική και στο βαθμό αποδοχής ενός οικονομικού φιλελευθερισμού αποδείχθηκαν καθοριστικές. Μα, θα πει κανείς, είναι αυτός αρκετός λόγος, για να μην υπάρχει σύμπραξη εν όψει των ευρωεκλογών; Τελικά αποδεικνύεται πως ναι, ιδιαίτερα όταν αυτή η συμπαράταξη θα πρέπει να αποφασίσει υπό την αιγίδα ποιού ευρωπαϊκού κόμματος θα μπει. Δημιουργήθηκαν λοιπόν οι Γέφυρες για τον Γκυ Φερχόφσταντ και καλή τους επιτυχία.

Από την άλλη μεριά όμως, στο χώρο της κεντροαριστεράς, τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν τόσο καλά όσο ελπίζαμε εμείς όλοι που μιλούσαμε για την ένωση της κεντροαριστεράς. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν τρεις βασικές εκλογικές παρατάξεις οι οποίες διεκδικούν την ψήφο του κεντροαριστερού, σοσιαλδημοκρατικού, και αριστεροφιλελεύθερου χώρου, αυτού ακριβώς στον οποίον οι 58 απεύθυναν κάλεσμα για την ένωσή του.

Ο πρώτος χώρος είναι η ΔΗΜΑΡ και οι Συνεργαζόμενοι με αυτήν. Η ΔΗΜΑΡ είναι η πολιτική απογοήτευση της περιόδου από την οποία εξερχόμαστε. Έχοντας κατακτήσει ήδη από τις προηγούμενες εκλογές τον ρόλο του προοδευτικού αριστερού υπεύθυνου πόλου δε μπόρεσε να τον υπερασπιστεί στην πράξη. Δυστυχώς κυριάρχησαν οπισθοδρομικά παλαιοαριστερά σύνδρομα, τα οποία κυριάρχησαν στην ηγετική ομάδα που χάρασσε την πολιτική της. Με έναν άκρατο αριστεροδημοκρατικό βερμπαλισμό και ουσία μηδέν, κατόρθωσε να συγκινεί μόνο όσους επιμένουν να αισθάνονται δημοκράτες αριστεροί αποκλειστικά με συναισθηματικό τρόπο. Με την αποχώρηση της από την τρικομματική κυβέρνηση συνεργασίας απέδειξε ότι δεν έχει πειστικό ρεαλιστικό πολιτικό λόγο και απευθύνεται κυρίως σε συναισθηματικά κριτήρια, τα οποία πηγάζουν από την παλιά αγαπημένη (για κάποιους) εποχή του ΚΚΕ Εσ.  από την οποία και δε λένε να ξεκολλήσουν. Η ΔΗΜΑΡ δυστυχώς προέβη σε κατ΄ επανάληψη λανθασμένες για την ενότητα της κεντροαριστεράς αποφάσεις, απορρίπτοντας κατά σειρά την πρωτοβουλία των 58, αλλά και την Ελιά, για την οποία θα μιλήσουμε αμέσως πιο κάτω. Με μια ανεξήγητη έπαρση συνέχισε να προβάλλει τον εαυτό της ως μοναδικό κεντρικό πόλο για αυτήν την ενότητα. Συνέστησε μάλιστα και μια κατ΄επίφασιν συνεργατική πρωτοβουλία κυρίως από πρώην στελέχη του ΠΑΣΟΚ τα οποία αληθώς μετανόησαν και την αποδέχθησαν ως Μεσσία της κεντροαριστεράς, αφού πρώτα ξεπλύθηκαν στην επί της Αγ. Κωνσταντίνου κολυμβήθρα του Σιλωάμ από το μιαρό Πασοκικό παρελθόν τους. Παρελθόν που παραδόξως ακόμα βαρύνει το υπόλοιπο ΠΑΣΟΚ το οποίο παρέμεινε πιστό σε αυτό το οποίο είχε συμφωνηθεί την επομένη των εκλογών και παρέμεινε να δώσει τη μάχη του μέσα από την κυβέρνηση.

        Η ΕΛΙΑ, τώρα, εμφανίστηκε, θα λέγαμε,  σα μια φυσική μετεξέλιξη της πρωτοβουλίας των 58. Όσα από τα στελέχη της πρωτοβουλίας παρέμειναν πιστά στην προσκλητήρια διακήρυξή της, και μετά την αποδοχή της από το ΠΑΣΟΚ και άλλα μικρότερα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα και δυνάμεις, προχώρησαν στην δημιουργία της κοινής εκλογικής παράταξης. Οι Ευρωεκλογές αποτελούν ορόσημο για την πορεία της ενωμένης κεντροαριστεράς, καθότι ένα καλό εκλογικό αποτέλεσμα θα αποτελέσει μια σοβαρότατη ένδειξη ότι η αυτή η προσπάθεια μπορεί να προχωρήσει.

Ένας τρίτος παίκτης ο οποίος εμφανίστηκε για να καλύψει την απογοήτευση κάποιων από την εξέλιξη της πρωτοβουλίας των 58 είναι το Ποτάμι.  Αυτό αποτελεί ένα νέο φαινόμενο για την πολιτική σκηνή και εμφανίζει κάποιες ιδιαιτερότητες σε σχέση με τους παλαιότερους εκλογικούς σχηματισμούς. Το πρώτο και κύριο χαρακτηριστικό του είναι η «επικοινωνιακή» του προέλευση. Δημιούργημα πνευματικό και δημιουργικό ενός κατά τεκμήριο καλού δημοσιογράφου ανεδύθη σα νεράιδα στη λίμνη. Με το λαμπυρίζον μαγικό του ραβδάκι κάλεσε κοντά του ομάδες ανθρώπων κατά κύριο λόγο δυο προελεύσεων. Πρώτον όσους από τους ανθρώπους είχαν υποστηρίξει την πρωτοβουλία των 58, αλλά στην ουσία έλπιζαν, στη συμμετοχή της ΔΗΜΑΡ σε αυτήν, ώστε να αποτελέσει το αντίπαλο δέος στο ΠΑΣΟΚ, και δεν επέστρεψαν στη ΔΗΜΑΡ. Δεύτερον όσους από τους ανθρώπους δεν είχαν καν υποστηρίξει την πρωτοβουλία των 58, εξ αιτίας κατά κύριο λόγο της κλήσης του ΠΑΣΟΚ σε αυτήν, και οι οποίοι είχαν υποστηρίξει τη ΔΗΜΑΡ στη γέννησή της, αλλά είχαν διακρίνει από νωρίς τα παλαιοαριστερά αντανακλαστικά της και είχαν διαχωρίσει από νωρίς τη θέση τους.  

Κύριο χαρακτηριστικό του ποταμιού είναι η έλλειψη οργανωμένων διαδικασιών, θέσεων, δημοκρατικής ανάπτυξης κλπ κλπ. Κατά καιρούς προβάλλονται ως θέσεις του Ποταμιού μεμονωμένα οι θέσεις των επιφανών στελεχών του, οι οποίες όμως ήταν πάντα γνωστές και πάντα σεβαστές και αποδεκτές στον ευρύτερο κόσμο της κεντροαριστεράς. Οι θέσεις όμως αυτές δεν είναι αποκρυστάλλωμα εσοκομματικών διαδικασιών και διεργασιών και έτσι τίθενται εν αμφιβόλω στο κατά πόσο εκφράζουν το συγκεκριμένο νεόκοπο πολιτικό μόρφωμα. Αν ληφθούν υπ’ όψη σε συνάρτηση με τις απίστευτες κοινοτοπίες και σιβυλλικές ρήσεις του ιδρυτή του κόμματος, τις οποίες εκφράζει στις συγκεντρώσεις που πραγματοποιεί, μπορεί κανείς σε δεύτερο επίπεδο να διαπιστώσει την έλλειψη συνοχής. Το Ποτάμι  στην ουσία λειτουργεί σα ένα dream team ανένταχτων κεντροαριστερών. Το κακό είναι ότι τα dream teams συνήθως συγκροτούνται για έναν ετήσιο επετειακό αγώνα και όχι για σκληρές καθημερινές μικρές βρώμικες μάχες στο ταρτάν. Το Ποτάμι δε δείχνει ότι μπορεί να παίξει αυτόν το ρόλο. Επειδή στον κεντροαριστερό κόσμο της Ελλάδας οι Μεσσίες έχουν πέραση, ήλθε απλά για να υποκαταστήσει προσωρινά τη ΔΗΜΑΡ στο ρόλο αυτό. Είναι ζήτημα χρόνου, δεδομένης της ευκαιριακής και επικοινωνιακής γέννησής του να απογοητεύσει τα στελέχη του, πολλά από τα οποία εξ άλλου έχουν διακριθεί στο ρόλο του διαρκώς απογοητευμένου αριστερού φιλελεύθερου και κεντροαριστερού. Στο μέσο διάστημα όμως θα έχει καταφέρει ένα καίριο κτύπημα στο ουσιαστικό εγχείρημα της ΕΛΙΑΣ για την ενωμένη κεντροαριστερά.

Τα δυο από τα τρία κόμματα έχουν δηλώσει ότι τάσσονται στην Ευροσοσιαλιστική ομάδα του Μάρτιν Σουλτς. Το τρίτο, το Ποτάμι δηλαδή, παίζει κρυφτούλι. Παρά τη δημόσια στήριξη του τελευταίου σε αυτό, δεν έχει ακόμα δηλώσει δημόσια σε ομάδα θα ενταχθεί.

Υποψηφίους Ευρωβουλευτές και τα τρία κόμματα διαθέτουν υψηλού επιπέδου, ανεβάζοντας τον ανταγωνισμό σε αυτόν τον τομέα.

 Οι προφάσεις εν αμαρτίαις όμως και από τα δυο αντίπαλα κόμματα του κεντροαριστερού χώρου, τη ΔΗΜΑΡ και το Ποτάμι, εναντίον του κύριου παράγοντα της ΕΛΙΑΣ, του ΠΑΣΟΚ και συγκεκριμένα του αρχηγού του, δεν μπορούν να ληφθούν σοβαρά  υπ΄ όψη, από κάποιον ρεαλιστή εκτιμητή της πολιτικής κατάστασης. Οι όροι της πραγματικότητας στέκουν επιβλητικά μπροστά μας, και όποιος θέλει ενότητα δε μπορεί να προβάλλει ως απαιτούμενο όρο την ανανέωση. Η ανανέωση θα έρθει μέσα από την ενότητα, διότι η ενότητα είναι που θα διαμορφώσει τους νέους συσχετισμούς. Όποιος δεν το καταλαβαίνει αυτό απλά κωλλυσιεργεί, και στην ουσία υποσκάπτει τον στόχο της ενότητας.

        Να, λοιπόν, ποια είναι η δεύτερη σημασία της ψήφου στις Ευρωεκλογές, σε σχέση με το πολιτικό πείραμα που μπήκε σε εφαρμογή από πέρσι, και έθεσε ως prova generale το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. Να λοιπόν γιατί η ψήφος στην Ελιά σε αυτές τις Ευρωεκλογές έχει ιδιαίτερη δυναμική, και είναι καθοριστική για τις εξελίξεις στο χώρο της φιλελεύθερης αριστεράς, στο χώρο της σοσιαλδημοκρατίας, στο χώρο της κεντροαριστεράς.