Ή στραβός ειν’ ο ΕΝΦΙΑ ή στραβά αρμενίζουμε.

Το ραντεβού ήτο προκαθορισμένο. Καθυστέρησις σημειώθη ελαχίστη ως αμελητέα. Τα εκκαθαριστικά του νέου-βελτιωμένου φόρου ακίνητης περιουσίας αναρτήθηκαν στους προσωπικούς μας λογαριασμούς στο TAXIS όπως είχε αναγγελθεί, και κάθε πολίτης αυτής της χώρας μπόρεσε επιτέλους να διαπιστώσει ιδίοις όμμασι το μέγεθος της ακίνητης περιουσίας που διέθετε πλασματικά, για φορολογικούς σκοπούς και μόνο.

Και μόνο η ιδέα ενός συνολικού και καθολικού φόρου για την ακίνητη περιουσία ήταν επαναστατική για την Ελλάδα. Μια περιουσία της οποίας η φορολογία ήταν διεσπαρμένη σε εκατοντάδες φόρους και τέλη, μια περιουσία η οποία φορολογείτο έως 15 χρόνια πριν μόνο από ένα κατώφλι κάποιων εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ και άνω, και με την προϋπόθεση της βούλησης και καλής διάθεσης του φορολογουμένου, έγινε προσπάθεια να συστηματοποιηθεί με τη βοήθεια της νέας τεχνολογίας και να αντκειμενικοποιηθεί.

Από την ιδέα στην εφαρμογή όμως μεσολαβεί απίστευτο χάσμα. Η εφαρμογή του νόμου του Μέρφυ στο ελληνικό φορολογικό σύστημα αποδείχθηκε για ακόμη μια φορά καταλυτική. Υπάρχει ένας δυστυχώς πολύπλοκος συνδυασμός λόγων  και αιτιών που οδηγούν σε πλήρη αποτυχία αυτήν την προσπάθεια. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

            1. Η αγορά ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα εκπληρούσε κατά το μάλλον αποταμιευτικούς σκοπούς και κατά το πολύ έλαττον επενδυτικούς, πράγμα το οποίο θα ήταν και το πιο ορθολογικό οικονομικά. Όλοι μας μεγαλώσαμε ακούγοντας ότι «η γη ποτέ δε χάνει την αξία της.» Σκληρή δουλειά μεροκαματιάρηδων, αλλά και δραστήριων επιχειρηματιών, στις δεκαετίες της ανάπτυξης 60 & 70 μετατράπηκε σωρηδόν σε ακίνητη περιουσία κυριευμένη από το παραπάνω μότο. Η διαφορά βέβαια μεταξύ των μεροκαματιάρηδων και των επιχειρηματιών, η οποία μπορεί να φαντάζει επουσιώδης αλλά είναι καθοριστική για την αποτίμηση της σημερινής κατάστασης είναι ότι ο ιδρώτας των «μεροκαματιάρηδων» μετατράπηκε μόνο σε ακίνητη περιουσία, ενώ των «επιχειρηματιών» (ας μου επιτραπεί αυτός ο καταχρηστικός διαχωρισμός, είναι προφανές ότι δεν είναι επαρκής αλλά βοηθά μεθοδολογικά σε αυτό το επίπεδο) μετατράπηκε και σε κινητές αξίες, καταθέσεις εντός και εκτός, υψηλότερο επίπεδο διαβίωσης κλπ. Υπερεπένδυση σε ακίνητη περιουσία σημειώθηκε επίσης και για λόγους κοινωνικού εντυπωσιασμού, ενώ κατά τις δυο επόμενες δεκαετίες, 80 & 90, η αγορά της ακίνητης περιουσίας υπομοχλεύθηκε και από την πιστωτική έξαρση του φθηνού χρήματος που μοίραζαν οι τράπεζες αφειδώς μεν, δανεικώς δε.

Όλα τα παραπάνω δεν οδήγησαν την ακίνητη αγορά παρά σε μια φούσκα. Λειτούργησαν ως δυνάμεις που έξω από επενδυτικές και παραγωγικές διαδικασίες ανέβαζαν τις αξίες των ακινήτων σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από αυτά που θα ίσχυαν αν η αγορά κινείτο ορθολογικά. Ήταν νομοτελειακά αναμενόμενο ότι αυτή φούσκα των αξιών κάποτε θα έσκαγε.

2. Ζούμε σε μια χώρα που έως πρότινος, αλλά ίσως ακόμα και σήμερα, για να σου ανήκει κάτι αρκεί απλά να δηλώσεις την κατοχή του. Η έλλειψη κτηματολογίου ήταν καθοριστική για την ουσιαστική ανυπαρξία φορολόγησης ακίνητης περιουσίας. Είναι γνωστές σε όλους περιπτώσεις για κτήματα που αλλάξαν χέρια με ψευδομάρτυρες της εικοσαετούς νομής, όπως επίσης είναι γνωστό ότι σωρευτικά η έκταση που δηλωνόταν για τις Εοκικές επιδοτήσεις κάλυπτε επίσης και την περιοχή ανάμεσα στις κοιλάδες Νείλου και Τίγρεως – Ευφράτη. Υπήρχε δηλαδή μια χαοτική κατάσταση την οποία η κεντρική διοίκηση ήταν αδύνατο να συμμαζέψει με συστηματικό τρόπο ο οποίος θα βοηθούσε ίσως και σε φορολογικούς σκοπούς. Εξ αυτού η φορολογία της ακίνητης περιουσίας ήταν κατακερματισμένη σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο, με χίλιες δυο μορφές επί μέρους φορολόγησης, με τέλη, με χαράτσια, με τη ΔΕΗ, με το Δήμο και ένα σωρό λύσεις ανάγκης εκ του προχείρου.

3. Την ανάγκη αυτή ήλθε να καλύψει το Ε9. Αλλά, στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας η κατάληξή του ήταν προδιαγεγραμμένη. Ας θυμηθούμε ότι η πρώτη προσπάθεια για τη συμπλήρωση αυτού του έντυπου από τους φορολογούμενους έγινε το 1997. Η αρχική προσπάθεια αυτή απέδωσε τόσο καλά ώστε το 2005 οι φορολογούμενοι εκλήθησαν να ξανασυμπληρώσουν εξ αρχής όσα είχαν δηλώσει το 1997. Προφανώς τα έντυπα εκείνα να στοιβάζονται ακόμα αναξιοποίητα σε κάποιες αποθήκες των οποίων τα ενοίκιο εξακολουθεί να πληρώνει το ελληνικό δημόσιο με τα λεφτά μας φυσικά.

Αλλά ούτε και η δεύτερη αυτή προσπάθεια, του 2005, απέβη αισίως, εφ΄όσον όταν κληθήκαμε με τη δημιουργία της ηλεκτρονικής εφαρμογής να συμπληρώσουμε on line το Ε9, διαπιστώσαμε με τρόμο πως από όσα είχαμε υποβάλει χειρόγραφα, τίποτα δεν ήταν ηλεκτρονικά αποθηκευμένο και έπρεπε εκ νέου να ενημερώσουμε τη βάση δεδομένων εκ του μηδενός. Σημειωτέον ότι εδώ ενέχονται και ευθύνες διευθυντών που οργάνωσαν τη δουλειά, υπαλλήλων που πληρώθηκαν γι αυτήν, και εξωτερικών συνεργατών παρομοίως, οι οποίες ποτέ δεν αναζητήθηκαν.

4.Καλώς ή κακώς πρέπει να αναγνωρίσουμε το γεγονός ότι η χώρα μας δεν έχει κουλτούρα ευρωπαϊκής δημόσιας διοίκησης, πόσο μάλλον φορολογική κουλτούρα. Βγαλμένη από τα κόκκαλα των Ελλήνων τα ιερά με χαράτσια (τα πρωτότυπα, της τουρκοκρατίας) και δέκατες, η έννοια φορολογικής οργάνωσης της ακίνητης περιουσίας φάνταζε τουλάχιστον αστεία. Και, ναι, πρέπει να κάνουμε τη μεγάλη παραδοχή πως, άνευ τρόικας δε θα είχε προχωρήσει καν αυτή η προσπάθεια. Ήταν η ανάγκη της κάλυψης του δημοσιονομικού ελλείμματος, μέσω της αύξησης των φορολογικών δημοσίων εσόδων όπως προέκρινε ο κυβερνητικός σχεδιασμός, που οδήγησαν στην τελική προσπάθεια για τη συστηματοποίηση της φορολόγησης της ακίνητης περιουσίας. Αλλά όλα έγιναν τόσο ωραία λάθος, που λέει κι Σεφέρης χρησιμοποιώντας την πιο πολυσυζητημένη άνω τελεία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας.

 Ο ΕΝΦΙΑ ήταν μια πάρα πολύ ωραία ιδέα η οποία όμως αναπτύχθηκε και εφαρμόσθηκε με βασικά σφάλματα στη διαδικασία υλοποίησής του:

Πρώτον , οι αντικειμενικές τιμές οι οποίες χρησιμοποιούνται είναι προ πολλού ξεπερασμένες. Ανήκουν στην εποχή των παχιών αγελάδων, ενώ εδώ και καιρό έχουμε ήδη εισχωρήσει στην  εποχή των ισχνών. Το φούσκα-εφέκτ, για το οποίο μιλήσαμε πιο πάνω γίνεται με άνεση αντιληπτό πλέον. Απλά δεν είναι σωστό, ακίνητο με αγοραία αξία 20Κ€ να φέρει αντικειμενική αξία 90Κ.

Δεύτερον, και χρήζον περισσότερης ανάλυσης: Οι προσδιοριστικές παράμετροι της φορολογητέας αξίας του ακινήτου είναι υπερβολικά πολλές και ταυτόχρονα πολύπλοκες. Το ίδιο το Υπουργείο, με σημερινή δήλωση του ίδιου του Υπουργού, στην ουσία παραδέχθηκε την ανικανότητα του να διαχειριστεί όλες αυτές τις παραμέτρους. Ο κυριότερος λόγος για αυτό είναι ότι το έντυπο Ε9 (ναι αυτό που κληθήκαμε να συμπληρώσουμε τρείς φορές) δεν ήταν επαρκώς σχεδιασμένο για να καλύψει τις ανάγκες του ΕΝΦΙΑ. Δυο παραδείγματα εκ του προχείρου: Α) Ο κωδικός 99 για τα κτίσματα υπό ανέγερση, δεν καλύπτει πλήρως τις ανάγκες του νόμου που απαιτούν την ανέγερση έως ένα συγκεκριμένο στάδιο για τη φορολογική ελάφρυνση του κτίσματος. Ή Β) το ότι ένα ακίνητο διαθέτει μετρητή, εάν έχει διακοπεί, δε σημαίνει ότι ηλεκτροδοτείται κιόλας (παρά μόνο δυνητικά).

Σε αυτές τις εγγενείς σχεδιαστικές αδυναμίες πρέπει να προστεθούν ακόμα: Η απειρία, η έλλειψη διοικητικής κουλτούρας και ή ελλειπής και προβληματική συμμετοχή των πολιτών στην προσπάθεια της φορολογικής αποτύπωσης της ακίνητης περιουσίας.

Από προσωπική πείρα γνωρίζω ότι πάρα πολλές κατοικίες κάθετης ιδιοκτησίας έχουν συμπληρωθεί κατά το δοκούν, υπάρχουν δηλωμένα κτίσματα υπό ανέγερση τα οποία κατοικούνται κανονικότατα τόσα χρόνια ώστε να κινδυνεύουν να καταρρεύσουν από την παλαιότητα, η ερώτηση δε για τα μέτρα από τη θάλασσα μόνο μειδίαμα προκαλεί στους περισσοτέρους. Οι δηλωμένοι δε βοσκότοποι της χώρας μας είναι τόσο φιλόξενοι ώστε να δέχονται ταπεινά την ύπαρξη εκατοντάδων λιόδεντρων στο έδαφός τους.

Ένα βασικό σχεδιαστικό λάθος του Ε9 είναι πως κατασκευάσθηκε αποκλειστικά για τη φορολογία και μοιραία ανετέθη στους φοροτεχνικούς ή συμπλήρωσή του. Η σωστή πορεία κατ΄αρχήν θα ήταν να ολοκληρωθεί πρώτα η κτηματολογική χαρτογράφηση της χώρας και μετά να φορολογηθεί το αποτέλεσμά της. Έτσι τα δεδομένα θα φτάνανε στη βάση τους με σωστότερες θεσμικά και επιστημονικότερες μεθόδους. (Συμβολαιογράφους και μηχανικούς) . Πρέπει να παραδεχθούμε πως η ανάμιξη των φοροτεχνικών διέπεται από τις εξής παραδοχές: Ένας φοροτεχνικός με ανώτερη μόρφωση και ολοκληρωμένη θεωρητική κατάρτιση για τη σωστή συμπλήρωση του Ε9, δε σπούδαζε οικονομικά (αν βέβαια προέρχεται από οικονομικό, που είναι και το πιο σύνηθες, και όχι από νομικό κύκλο) για να συμπληρώνει κουτάκια. Θα κάνει λοιπόν ότι είναι δυνατό για την επαρκή συμπλήρωση του εντύπου έως το σημείο που θα τον καλύπτουν οι πληροφορίες που θα του παρέχει ο φορολογούμενος. Αν πάλι έχει μεσαία μόρφωση είναι πολύ πιθανό να μην ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των αστικών νομικών όρων, η κατανόηση των οποίων είναι εκ των ων ουκ άνευ για τη σωστή ολοκλήρωση της δουλειάς. Θα είναι δε και πιο ευάλωτος στις υποδείξεις του φορολογούμενου για πιο ευνοϊκές του πραγματικού αναφορές επί της δήλωσης. Και στις δυο περιπτώσεις δε είναι ανεύθυνος νομικά για το αποτέλεσμα της δουλειάς του εφ΄όσον τη νομική ευθύνη για τη σωστή συμπλήρωση της δήλωσης φέρνει πάντα ο φορολογούμενος, και μόνο ενοχικά μπορεί να του ζητηθεί ευθύνη, κατά προτίμηση μήνα Μάη και με μεζέ τριφύλλι.

5. Πέρα όμως από όλα αυτά τα τεχνικής φύσεως ζητήματα πλανάται το μεγάλο ερώτημα: Είναι τελικά σωστό να φορολογείται η ακίνητη περιουσία; Μήπως είναι άδικο να φορολογείς κάτι που δεν αποφέρει εισόδημα;

Η απάντηση δεν είναι απλή, και δεν είναι και εύκολη.

Σαν αρχή πρέπει να έχουμε πως η φορολόγηση του εισοδήματος είναι πάντα πιο δίκαιη από τη φορολόγηση του συσσωρεμένου πλούτου. Ο συσσωρευμένος πλούτος φορολογήθηκε όταν αποκτήθηκε ως εισόδημα. Ο συσσωρευμένος πλούτος φορολογείται επίσης για το εισόδημα που αποφέρει ως επενδυτικό αγαθό.

Σε πάρα πολλές καταστάσεις ο συσσωρευμένος πλούτος φορολογείται και κατά τη διαδικασία μεταβίβασης του, με φόρους μεταβίβασης, φόρους προστιθέμενης αξίας.

Μια σωστά ευνομούμενη πολιτεία πρέπει να στοχεύει στην κάλυψη των όποιων, υψηλών ή χαμηλών, φορολογικών της αναγκών μέσω της φορολόγησης των διαφόρων πηγών εισοδήματος, ώστε να διατηρεί μιαν αίσθηση φορολογικής δικαιοσύνης ανάμεσα στους πολίτες της.

Παρ΄ όλα αυτά σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης για ενίσχυση των φορολογικών εσόδων, όπως καλή ώρα τώρα, προκρίνεται η διαδικασία της φορολόγησης της ακίνητης περιουσίας, και του συσσωρευμένου πλούτου γενικότερα. Δυστυχώς αυτή η περίπτωση υποκρύπτει μια θολή και ασαφή έννοια «φορολογικής δικαιοσύνης» με παλαιοσοσιαλιστικά κριτήρια. Η απλουστευμένη γενίκευση «γιατί να πληρώσω εγώ – να πληρώσουν αυτοί που τα έχουν» κυριαρχεί με ένα λαϊκίστικο τρόπο επί της φορολογικής διαδικασίας με κύριο σκοπό τον εξευμενισμό μιας γενικά απροσδιόριστης «κοινής γνώμης».

Ενδέχεται ακόμα η φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας να λειτουργήσει και κατά κάποιο τρόπο εκδικητικά, προσπαθώντας, διορθώνοντας το λάθος με λάθος, να αποκαταστήσει ενδεχόμενες αδικίες παλαιοτέρων ετών, οι οποίες, κατά την αντίληψη της «κοινής γνώμης», ή και στην πραγματικότητα, μπορεί να οδήγησαν στη δημιουργία της ακίνητης περιουσίας η οποία τώρα γίνεται αντικείμενο φορολόγησης.

Είναι προφανές ότι σε αυτήν την περίπτωση εξετάζεται μόνο η ύπαρξη και όχι η προέλευση της ακίνητης περιουσίας, ή η απόδοσή της, με ότι αυτό σημαίνει για τη φοροδοτική ικανότητα του υποκειμένου.

Σε κάθε περίπτωση πάντως η φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας πρέπει να λειτουργεί συμπληρωματικά, και να εξετάζεται μέσα σε ένα ευρύτερο πλάνο φορολογικού σχεδιασμού, με τη βαρύτητα που της αρμόζει ανάμεσα στις άλλες φορολογίες που λειτουργούν παράλληλα.

Σε μια εποχή σαν τη δικιά μας, το κύριο ερώτημα δεν είναι αν είναι δίκαιη η φορολογία των ακινήτων, αλλά εάν είναι δίκαιο το φορολογικό μείγμα που εφαρμόζεται, και αν δίνεται το κύριο βάρος στον εντοπισμό των εισοδημάτων, (πραγματικών και τεκμαρτών, στο βαθμό που ακίνητη περιουσία μένει επίτηδες αναξιοποίητη προσδοκώντας άνοδο των ενοικίων), πριν να καταφύγουμε στην εύκολη λύση της φορολόγησης των ακινήτων.

Εμού του Ιδίου

Το μέλλον ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης κρίνεται στην Ουκρανία. (αναδημοσίευση από melittag.wordpress.com)

(το παρακάτω άρθρο το βρήκα στα ΝΕΑ της 29ης /7/14. Εκτός από την προχειρότητα και τα μεταφραστικά λάθη, έχουν παραληφθεί και κάποια κομμάτια του πρωτοτύπου, χωρίς να αναφέρεται η περικοπή, με (…), αλλά και με ιδεολογικά κριτήρια (όλως τυχαίως σε ότι αφορά σταλινισμό) Δεν είναι η πρώτη φορά -απαράδεκτο για mainstream εφημερίδα. Παρακάτω η πλήρης μετάφραση-Μ.Γ.)

του Άνταμ Μίχνικ*     LE MONDE 26.07.2014



Η υποκρισία, η ηλιθιότητα και η σιωπή της πνευματικής ελίτ, των καλλιτεχνών, των επιστημόνων και των ΜΜΕ απέναντι στην επέλαση των ολοκληρωτικών ναζιστικών και σταλινικών καθεστώτων θα μείνουν ανεξίτηλες στη μνήμη μας, θα μείνουν για πάντα ως θλιβερές αναμνήσεις του εικοστού αιώνα. Έκλεισαν τα μάτια μπροστά στην προσάρτηση της Αυστρίας, της Τσεχοσλοβακίας και των χωρών της Βαλτικής, πράγμα που θα αποτελεί παντοτινή ντροπή για την Ευρώπη. Κανείς δεν μίλησε για την ειρήνη και το διεθνές δίκαιο με περισσότερη ευφράδεια απ’ όσο ο Χίτλερ και ο Στάλιν και κανείς δεν διέπραξε τόσα εγκλήματα, όπως αυτοί οι δικτάτορες.
Σήμερα, η Ευρώπη μένει σιωπηλή μπροστά στην επιθετική ιμπεριαλιστική πολιτική του Βλαντιμίρ Πούτιν, του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η Δύση ανέχεται σιωπηλά την επιθετική πολιτική του, που παραβιάζει σαφώς την εθνική κυριαρχία άλλων κρατών: της Μολδαβίας, της Λετονίας, της Γεωργίας, και κυρίως της Ουκρανίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση συμπεριφέρεται σαν μια ουδέτερη Ελβετία σε μεγαλύτερη κλίμακα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις πολιτικές της ελίτ και τόν κόσμο των επιχειρήσεων. Αλλά η Ευρώπη δεν είναι Ελβετία. Υπήρξε το θέατρο δύο αιματηρών παγκοσμίων πολέμων.
Ως εκ τούτου, εμείς – οι διανοούμενοι, οι δημοσιογράφοι, οι επιστήμονες – έχουμε καθήκον να επαγρυπνούμε και να καλούμε την κοινή γνώμη σε συναγερμό. Να γίνουμε οι χήνες του Καπιτωλίου της εποχής μας. Να μην υποκύψουμε στις παλιές μας αυταπάτες, να εγκαταλείψουμε τον βολικό κομφορμισμό μας. Από δω και πέρα έχουμε καθήκον να μιλήσουμε ξεκάθαρα, δυναμικά, σήμερα.
Δεν πρέπει να ταυτίζουμε τον Πούτιν με το ρωσικό έθνος, όπως ακριβώς αρνηθήκαμε να ταυτίσουμε το ρωσικό έθνος με τον Μπρέζνιεφ, όταν κήρυξε τον πόλεμο στο Αφγανιστάν. Τότε η αληθινή και αυθεντική φωνή της Ρωσίας ήταν ο Αντρέι Ζαχάρωφ, ο μεγάλος αντιφρονών, ο ειλικρινής και γενναίος. Ο Ζαχάρωφ, λίγα χρόνια αργότερα, στο Ρωσικό Κοινοβούλιο, χαρακτήρισε τον πόλεμο στο Αφγανιστάν ως “πόλεμο του αίσχους”.
Η συνεχιζόμενη σύγκρουση στην Ουκρανία, που ξεκίνησε με την προσάρτηση της Κριμαίας, και οι διαρκείς προκλήσεις που διαπράττονται στό ανατολικό τμήμα της χώρας είναι επαίσχυντες, τραγικές και επικίνδυνες. Συνοδεύονται από διαρκείς παραβιάσεις των δημοκρατικών ελευθεριών στην ίδια τη Ρωσία, με απόφαση της κυβέρνησης του κ. Πούτιν.

Παραβίαση των κόκκινων γραμμών
Μια πολιτική συμβιβασμού στην προκειμένη περίπτωση δεν θα οδηγήσει πουθενά. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι πολιτικός ευρωπαϊκού τύπου. Επιδίδεται σε διαρκή τυχοδιωκτισμό. Όπως μαρτυρούν ανησυχητικά σημάδια, έχει ήδη ανοίξει το κουτί της Πανδώρας. Σωβινιστές και εθνικιστές τυχοδιώκτες, λάτρεις αιματηρων κατακτήσεων ταξιδεύουν από τη Ρωσία προς την Ουκρανία. Το να εξοπλίζει κανείς τέτοιους κατσαπλιάδες, να τους προμηθεύει στρατιωτικά μέσα υψηλής τεχνολογίας είναι έγκλημα.
Καλούμε τους ηγέτες και τους αξιωματούχους των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να θέσουν τέλος στην επιθετική πολιτική του προέδρου Πούτιν. Η εμπειρία μας έχει διδάξει ότι ο διάλογος με τον Πρόεδρο Πούτιν είναι χάσιμο χρόνου. Ο Πούτιν υποχωρεί μόνο όταν βρει μπροστά του ενότητα και σταθερότητα. Ο Πούτιν χλευάζει τους αδύναμους και “μαλακούς” αντιπάλους. Η αντίληψη του για τις χώρες τού Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι σαφώς η ακόλουθη: λόγια, λόγια, μόνο λόγια. Και προς το παρόν το Κρεμλίνο δεν παύει να παραβιάζει όλο και περισσότερες κόκκινες γραμμές.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν εξακολουθεί να εφοδιάζει την ανατολική Ουκρανία με όπλα και μισθοφόρους. Συνεχίζει να συγκεντρώνει τα στρατεύματά του κατά μήκος των συνόρων με την Ουκρανία. Αλλά η Ουκρανία έχει το δικαίωμα να επιλέξει να ενταχθεί στις ευρωπαϊκές δημοκρατίες. Και οι Ουκρανοί έχουν δικαίωμα να ζήσουν σε ενα κράτος που συμπεριφέρεται με τιμιότητα. Είναι αρκετά πιθανό ότι το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης κρίνεται σήμερα στην ανατολική Ουκρανία.
Οι Είκοσι Οκτώ καλά θα κάνουν να χρησιμοποιήσουν όλα τα μέσα πίεσης που διαθέτουν. Καλά θα κάνουν να σταματήσουν τον εφοδιασμό της Ρωσία με στρατιωτικό υλικό, και να υιοθετήσουν οικονομικές και πολιτικές κυρώσεις απέναντί της. Η πραγματική απάντηση στην ουκρανική κρίση είναι η αλληλεγγύη και ενότητα εναντίον του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Μεταφράστη από τα αγγλικά Frédéric Joly και από τα γαλλικά από την Μ.Γ.

* Ο Adam Michnik , Πολωνός ιστορικός, δοκιμιογράφος και σήμερα διευθυντής της μεγαλύτερης πολωνικής εφημερίδας “Gazeta Wyborcza”, υπήρξε ο πιο γνωστός και μαχητικός διαφωνών του κομμουνιστικού καθεστώτος.

Πηγή: melittag.wordpress.com 

Εμείς και οι άλλοι: Πολυπολιτισμικότητα και συνύπαρξη (της Δήμητρας Κατή)

Η πολυπολιτισμικότητα έγινε πρόσφατα θέμα στον τύπο και στη χώρα μας, όταν δύο κείμενα τάραξαν τα νερά και γιατί υπενθύμισαν τα αδιέξοδα ενός αφελούς μοντέλου της. Αυτό ισχύει περισσότερο για το άρθρο της Σώτης Τριανταφύλλου, λογοτέχνιδας με «αριστερές» καταβολές, που εμφανίζεται να τολμά υπέρβαση της πολιτικής ορθότητας. Το δεύτερο από το Θάνο Τζήμερο, νεόκοπο αστέρα της πολιτικής μιας ιδιόρρυθμης «δεξιάς» προέλευσης, κλείνει με μια χρυσαυγίτικη θα τολμούσα να πω υπεροψία. Τόσο το ύφος όσο και το περιεχόμενο των δύο κειμένων διαφέρει πολύ, αλλά τα διατρέχει το ίδιο νήμα μιας βαθύτατης ξενοφοβίας και πολύ συζητήσιμων προτάσεων για το πώς να επιλυθούν τα προβλήματα πολυπολιτισμικής συνύπαρξης.
 
Διόλου τυχαία γράφονται στην Ελλάδα της κρίσης. Η μετανάστευση γίνεται πάντα ορατή ως πρόβλημα σε συνθήκες κρίσης για διάφορους λόγους. Περισσεύει εργατικό δυναμικό με αποτέλεσμα να προκρίνονται φραγμοί σε αυτήν. Eπειδή οι φραγμοί χρειάζονται και ιδεολογική στήριξη αλλά και για άλλους λόγους οι μετανάστες γίνονται αποδιοπομπαίος τράγος για διάφορα κοινωνικά προβλήματα. Πλέον χαρακτηριστική είναι η απόδοση της εγκληματικότητας σε αυτούς, χωρίς ερείσματα. Πρόσφατα στοιχεία και στη χώρα μας δείχνουν μόλις 3% των εγκληματικών πράξεων να συντελούνται από μετανάστες, με σημαντικό μέρος μάλιστα να αφορά την παράνομη είσοδο. Βεβαίως, σε συνθήκες κρίσης τα κοινωνικά προβλήματα εντείνονται περιλαμβάνοντας και τους μετανάστες, ειδικά μάλιστα εάν προσθέσουμε και την αθρόα πλέον εισροή τους από εμπόλεμες και αντιδημοκρατικές χώρες της Ασίας κυρίως. Τα προβλήματα αυτά τόσο από την πλευρά των γηγενών όσο και των μεταναστών οφείλουμε να μην τα κρύβουμε κάτω από το χαλί στο όνομα ανθρωπιστικών στάσεων. 

Σε αυτά πάντως τα συμφραζόμενα, τα δύο κείμενα καλούν τους «ξένους» να παραμείνουν στις «δυτικές» κοινωνίες μόνο εάν υιοθετήσουν τις αρχές αυτών των κοινωνιών και εγκαταλείψουν τις ιδαιτερότητές τους. Επικαλούνται δηλαδή τη λογική που έχει αποκληθεί αφομοίωση και στην οποία αντιτάχθηκε η λογική της ενσωμάτωσης, κυρίαρχη μάλιστα συχνά η τελευταία στις πιο δημοκρατικές δυτικές κοινωνίες. Η ενσωμάτωση μέσα από υιοθέτηση κάποιων αρχών της κοινωνίας υποδοχής, διατήρησης παλαιότερων, όπως και δημιουργικής τους ανάμιξης ή ανάδυσης νέων δεν ισοδυναμεί με την πολυπολιτισμικότητα την οποία χτυπά η κ. Τριανταφύλλου, δηλ. τη συνύπαρξη διαφορετικών κλειστών κόσμων με κάποιους μάλιστα να αντιστέκονται σε στοιχειώδη δικαιώματα και ελευθερίες. Και ναι, φαίνεται να πέτυχε σε αρκετές περιπτώσεις όπως στην ανάδυση ενός ήθους πολυγλωσσίας σε ορισμένες μεγαλουπόλεις της Δύσης.

Ούτως ή άλλως, το επίτευγμα της συνύπαρξης με τρόπο ειρηνικό και εμπλουτιστικό για όλους παραμένει όπως έγραψε κάποτε και ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης (σε άρθρο που ατυχώς παρομοιάστηκε πρόσφατα με αυτά που συζητώ εδώ) ένα ζητούμενο των δημοκρατικών κοινωνιών. Συνιστά μάλιστα απόλυτη ανάγκη στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, όπου η μετανάστευση είναι αναπότρεπτη και δεν περιλαμβάνει μόνο φτωχούς και πρόσφυγες αλλά κατεξοχήν στην Ευρωπαϊκή ‘Ενωση και τους μορφωμένους μεοσαστούς. Σύνθετα και διαφορετικά σε κάθε κοινωνικοιστορικό περιβάλλον εμπόδια χρειάζεται να παρακαμφθούν γι’ αυτό. Η υπέρβασή τους δεν υπήρξε ποτέ εύκολη στις δυτικές κοινωνίες που τείνουμε να εξιδανικεύουμε, γιατί δεν έχουν εκλείψει σε αυτές ούτε οι ανισότητες ούτε οι εθνοκεντρικές ιδεολογίες της ομοιογένειας του πληθυσμού με βάση τις οποίες οικοδομήθηκαν – παρότι έχουν εν μέρει περιοριστεί σε χώρες με υψηλή κοινωνική πρόνοια και στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Δεν υιοθετήθηκαν μάλιστα όχι μόνο κοινοί τρόποι αντιμετώπισης των ζητημάτων αυτών αλλά και φιλοσοφίες. Αρκεί να θυμίσω τη διαφορά αγγλοσαξονικής και γαλλικής αντιμετώπισης πρακτικών όπως η χρήση της μαντήλας, που θεωρείται αναφαίρετο ατομικό δικαίωμα στην πρώτη περίπτωση ενώ ποινικοποιείται στη δεύτερη. Μάλιστα τα προβλήματα που χρειάζεται να αντιμετωπιστούν είναι ενίοτε δύσκολα όπως το πώς συμβιβάζεται η δημοκρατία με την θρησκευτική ελευθερία, όταν η τελευταία αντικρούει την πρώτη.

Τα δύο κείμενα δεν βοηθούν πάντως στην κατεύθυνση λύσεων, παρότι θα μπορούσα να τους αναγνωρίσω ότι άνοιξαν τη συζήτηση σε κύκλους εκτός της εθνικιστικής δεξιάς. Απλουστεύουν με κλασικά τεχνάσματα την πραγματικότητα για να προκρίνουν μια διόλου ρεαλιστική πλέον και κοινωνικά άδικη συνταγή: ομοιογενή εθνικά κράτη και απέλαση όσων δεν συμμορφώνονται. Θα σταθώ μόνο στα στερεότυπά τους για το ποιοι είναι οι «άλλοι» και ποιοι «εμείς». 

Οι «άλλοι» ή οι «ξένοι» ταυτίζονται με τζιχαντιστές, αποσιωπώντας την ποικιλομορφία τους μεταξύ άλλων των μουσουλμάνων (παρά κάποια αναφορά σε εξαιρέσεις). Βεβαίως, οι μετανάστες στην Ελλάδα σήμερα ίσως δεν έχουν τέτοιους εκπροσώπους (ακόμη κι αν λίγοι τοποθετούν το Κοράνι υπεράνω όλων). Προέρχονται άλλωστε κυρίως από την Ανατολική Ευρώπη, πρωτίστως την Αλβανία, αλλά και οι προερχόμενοι από την Ασία έχουν σε σημαντικό βαθμό τραπεί σε φυγή από το τζιχαντισμό και όχι μόνο τον πόλεμο και τη φτώχεια. Η ταύτιση λοιπόν των «άλλων» της Ελλάδας με τη μαντήλα και την κλειτεροδεκτομή δεν έχει νόημα. Για τη δε σαρία στη Θράκη ευθύνεται σε σημαντικό βαθμό το ελληνικό κράτος που την έχει νομιμοποιήσει. 

Επιπλέον, οι «άλλοι» εμφανίζονται ως απρόθυμοι και πιθανώς ανίκανοι να υιοθετήσουν τις αξίες της χώρας υποδοχής, παραμένοντας προσκολλημένοι σε βάρβαρα ήθη κατά την κ. Τριανταφύλλου. Κι όμως κατά καιρούς τη μεγαλύτερη προθυμία για αφομοίωση στη χώρα υποδοχής την έχουν οι ίδιοι οι μετανάστες, με κατεξοχήν παράδειγμα τους Αλβανούς ανάμεσά μας. Εγκατέλειψαν όπως δείχνουν τόσες μελέτες πια ακόμη και τη γλώσσα τους στο σπίτι για να επενδύσουν στην εκπαίδευση των παιδιών τους και να αποβάλουν το κοινωνικό στίγμα. Δεν χρειάστηκαν μάλιστα εκπαίδευση για την αφομοίωση αυτή, της οποίας η ολοκλήρωση παρεμποδίζεται μόνο από το ρατσισμό των Ελλήνων. 

Και ποιοι είμαστε «εμείς»; Πρωτίστως «δυτικοί» βεβαίως, για να μη θυμηθούμε ότι αρχές όπως η κοινωνική δικαιοσύνη δεν υφίσταται για τους «άλλους» συχνά στη γωνιά της Δύσης που λέγεται Ελλάδα. Και ποιες είναι οι αξίες μας; Και εδώ οι απαντήσεις όχι τόσο απλές και γιατί ποικίλες αξίες υιοθετούνται στον ποικιλόμορφο επίσης δυτικό πολιτισμό. Αλλά και γιατί για τις λίγες στις οποίες εύκολα θα συμφωνούσαμε όπως η δημοκρατία, η ελευθερία λόγου και ο σεβασμός της ανθρώπινης ζωής έχει χυθεί τόσο μελάνι όχι μόνο για την άνιση εφαρμογή τους αλλά πρωτίστως για την υλοποίησή τους σε ασυνήθιστες καταστάσεις. Για παράδειγμα, πώς συμβιβάζονται ο σεβασμός της ανθρώπινης ζωής με την ευθανασία ή η ελευθερία του λόγου με την απαγόρευση εισόδου στη δημοκρατική και πολυπολιτισμική Γερμανία συζύγων που δεν μιλούν γερμανικά (διάταξη που αναιρέθηκε πρόσφατα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο παρεμπιπτόντως). Τα δύσκολα προβλήματα της σύγκρουσης αξιών συναντώνται και εντός της Δύσης λοιπόν. Παρόλα αυτά, η δέσμευση έστω για την τήρηση κάποιων αρχών για τις οποίες έχουμε πειστεί αξίζει κάθε υπεράσπισης. Ωστόσο, χρειάζεται, μεταξύ άλλων, να πείσουμε τους «άλλους» γι’ αυτές και όχι πρακτικές εκδίωξής τους.

(Από τον τοίχο της αρθρογράφου στο fb μετά από άδειά της. Ο τίτλος επινοήθηκε από εμένα)