Φορολογικά οράματα και παροράματα

Η φορολογία είναι ίσως το πιο δύσκολο έργο μιας κυβέρνησης. Πολυσχιδής και πολυδαίδαλη, απαιτεί τέλειους γνώστες για την παραγωγή σχετικού νομοθετικού έργου, αλλά και για την εφαρμογή του. Οι αλληλοτεμνόμενες επιμέρους κατευθύνσεις και αντικείμενά της θέτουν υψηλά standards όσον άφορα στο επιστημονικό – τεχνικό επίπεδο των στελεχών που θα ασχοληθούν μαζί της σε όλα τα επίπεδα της διοίκησης. Αυτά ισχύουν όμως σε σχέση με το τεχνοκρατικό μέρος της διοικητικής δομής.

           

Σε πολιτικό επίπεδο οι στόχοι του επί κεφαλής είναι διαφορετικοί, υπεράνω, και ανεξάρτητοι αυτού του τεχνοκρατικού μέρους. Η σημαντικότερη δουλειά ενός πολιτικού προϊστάμενου, υπουργού κλπ, είναι να θέτει το όραμα, τον κατευθυντήριο άξονα της φορολογικής πολιτικής, σύμφωνα με τους γενικότερους στόχους και διακηρύξεις κάτω από τις οποίες αναλαμβάνει μια κυβέρνηση. Και βεβαίως να φροντίζει, επιβλέπει, μεριμνά, διοικεί με τέτοιον τρόπο ώστε η ακολουθούμενη φορολογική πολιτική να βρίσκεται σε συμφωνία με αυτούς τους στόχους και διακηρύξεις.

Θεωρούμε εδώ βεβαίως σα δεδομένο, για να προχωρήσουμε  στο συλλογισμό μας, ότι η κυβέρνηση διαθέτει τη νόμιμη και δημοκρατική αποδοχή του κοινοβουλίου. Άρα κατά τεκμήριο οι διακηρύξεις και οι στόχοι της, και μαζί με αυτούς και ο φορολογικός τομέας τους, είναι αποδεκτοί από την κοινωνία, και, από τη στιγμή που παίρνουν νομοθετική μορφή, είναι σεβαστοί από το σύνολό της, με τις δικλείδες ασφαλείας βέβαια που το ίδιο το δημοκρατικό σύστημα εξασφαλίζει απέναντί τους.

Στη σημερινή κατάσταση αυτό το όραμα, αυτός ο κατευθυντήριος άξονας εκλείπει. Η εμφανής αδυναμία της πολιτικής ηγεσίας να περάσει ως εθνικούς στόχους ανασυγκρότησης τα διεθνώς χρηματοοικονομικά συμφωνηθέντα που μας αφορούσαν, την οδήγησε απλά στο να προσπαθεί ασθμαίνοντας να επιτύχει με λάθος εργαλεία χρηματοοικονομικούς στόχους, δίνοντας λαθεμένα το στίγμα της «υποταγής στους ξένους τοκογλύφους», ενίοτε δε και οικτίροντάς τους με ένα πνεύμα «αντίστασης», με σκοπό το μικροκομματικό πολιτικό όφελος.

Ομολογείται πανδήμως ότι η τελευταία αμιγής κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας δεν τα πήγε και τόσο καλά στον οικονομικό τομέα. Μερικοί προχωράν ακόμα παραπέρα και χρησιμοποιούν ορολογίες του τύπου «χάλια» και ακόμα χειρότερες. Πρέπει όμως να παρατηρήσουμε ότι, ασχέτως του ότι η εφαρμογή του οικονομικού σχεδίου της συγκεκριμένης κυβέρνησης ήταν ελαφρώς καταστροφική, ο κ. Αλογοσκούφης είχε για εκκίνηση μια αρχική σωστή θεωρητική βάση, τελείως αντίθετη από αυτή που ισχύει σήμερα.

Αυτή συνοπτικά ήταν η εξής: Όσο το δυνατό λιγότερο φόρο για τις επιχειρήσεις, με αντίστοιχη αναζήτησή του από το ατομικό εισόδημα. Είναι προφανές ότι αυτό το σχέδιο ναυάγησε για δυο λόγους κυρίως. Διότι ενώ το πρώτο μέρος της αναλογίας μπήκε σε μια νομοθετική κατεύθυνση, χωρίς ωστόσο να προλάβει να εφαρμοστεί, παρά μόνο κατ΄ ελάχιστον, το δεύτερο κάπου σκάλωσε. Και επίσης διότι η συγκεκριμένη κυβέρνηση από τη μια φάνηκε τελείως απροετοίμαστη να αντιληφθεί την πραγματική θέση της οικονομίας μας, και τις επιπτώσεις που πλησίαζαν έξω από το παράθυρο, και από την άλλη δε μπόρεσε ποτέ να διοικήσει σωστά και αξιοκρατικά ώστε να θέσει σε εφαρμογή αυτόν τον κατά βάσει σωστό κανόνα.

Ας επανέλθουμε στο σήμερα όμως. Στο σήμερα που συζητάμε για το πώς θα αποκτήσουμε μια κάποια αυτονομία και ανεξαρτησία, και θα σταματήσουμε την πρακτική της, πιστής και άνευ αντίδρασης, υπακοής στις επιταγές και υποδείξεις των πιστωτών. Είναι ζήτημα ζωής για την οικονομία μας και την ανάπτυξή της να θέσουμε εκ νέου αυτόν τον στόχο, προσαρμόζοντας το φορολογικό μας σύστημα στο παρακάτω κατευθυντήριο άξονα:

1) Μείωση της φορολογίας για τις επιχειρήσεις, με ιδιαίτερη μεταχείριση ιδιαίτερα για τα κέρδη που κατευθύνονται σε επανεπένδυση, ή σε πρόσληψη έμμισθου επιστημονικού προσωπικού, (αυτό που πλεονάζει στις μέρες μας) για την έρευνα και ανάπτυξη της επιχείρησης.

2) Αναζήτηση με κάθε τρόπο της παραπάνω μειωμένης φορολόγησης, στο βαθμό που βέβαια που κάθε φορά θεωρείται θεσμικά και δημοκρατικά αποδεκτό και αναγκαίο, από το τελικό εισόδημα στο οποίο καταλήγει για ιδιωτική κατανάλωση στους φορείς των επιχειρήσεων, μετά τη διανομή του αποτελέσματος.

Όσον αφορά στη δεύτερη πρόταση, υπάρχει, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως, μια χαίνουσα πληγή, την οποία όλες οι διοικήσεις και φορολογικές επιχειρήσεις προσπαθούν να κλείσουν, τις περισσότερες φορές με αμφίβολα αποτελέσματα. Αυτή η πληγή συνίσταται στο φαινόμενο των ατομικών δαπανών οι οποίες παράτυπα, και παράνομα βεβαίως τις περισσότερες φορές, καταχωρίζονται στα βιβλία των επιχειρήσεων, ως λειτουργικές δαπάνες της επιχείρησης, χωρίς να συντρέχει βέβαια τέτοια περίπτωση. Αυτή η πρακτική έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του εταιρικού φόρου εισοδήματος (η αντιστροφή της φορολογικής σχέσης για την οποία μιλώ πιο πάνω μπορεί να λειτουργήσει σαν αντικίνητρο) και ακόμα την υπεξαίρεση του εκπεσόντος ΦΠΑ.

Σε αυτή τη λογική κινείτο και η σχετική διάταξη του Ν. 4172, της οποίας την εφαρμοστική εγκύκλιο δημοσίευσε πρόσφατα η φορολογική διοίκηση, ευνουχίζοντάς την στην κυριολεξία.

Η λογική του Νόμου ήταν απόλυτα σωστή. Πραγματοποιούνται δαπάνες, κύριε, στο όνομα της επιχείρησης, οι οποίες δεν αφορούν στην ουσία αυτήν αλλά προσωπικά εσένα; Θα τις θεωρήσω εισόδημά σου και θα τις φορολογήσω, ως παροχή της εταιρείας προς εσένα. Σωστή λογική μεν, ανεπαρκής δε. Διότι, ως συνήθως, χάθηκε ο κύριος στόχος και οι οδηγίες λειτούργησαν αποπροσανατολιστικά.

Είναι κάποια πράγματα που δε θα τα βρεις γραμμένα σε οικονομικά εγχειρίδια. Τουλάχιστον στα κλασσικά. Είναι πολύ «αμερικανιές» για την Ευρωπαϊκή παραμεθόριό μας.

Κατ΄αρχάς, σε κάθε ενέργεια το κόστος της ωφέλειας ενός κανονισμού πρέπει να υπερβαίνει το κόστος της εφαρμογής του. Κανόνας απαράβατος για την επιτυχία μια μεταρρυθμιστικής διάταξης. Αν κάποιος θέλει τουλάχιστον να κατασκευάζει εφαρμόσιμες και δυνάμενες να επιτύχουν διατάξεις. Σε αυτόν τον τομέα δεν τα πάμε και τόσο καλά. Εμφανίζεται η φορολογική η διοίκηση, τα τελευταία δυο με τρία χρόνια περίπου, να μην έχει επίγνωση του κόστους όσων ζητά από τις επιχειρήσεις για να εφαρμόσει τις φορολογικές της μεταρρυθμίσεις. Αυτή η (σχετική) έλλειψη επαφής με την πραγματικότητα, στην ουσία υποσκάπτει τα θεμέλια όσων θέλει να οικοδομήσει, καθιστώντας τα στην ουσία ανενεργά. Στη συγκεκριμένη διάταξη το χάσμα μεταξύ φορολογικού κέρδους, έτσι όπως η συγκεκριμένη διάταξη το επιζητά, και του με κάθε έννοια κόστους για την εφαρμογή της είναι απογοητευτικό.

Δεύτερο, και κυριότερο, παρατηρείται αδυναμία στη σωστή στόχευση. Και αυτό όσο κι αν φαίνεται θεωρητικά σωστό, επειδή είναι αδύνατο να μετρηθεί, πρέπει να το ζεις για να το καταλάβεις.

Σύμφωνοι ότι με το κινητό του ένας εκ των πωλητών σε μια επιχείρηση μπορεί να πάρει τηλέφωνο τη μάνα του για να δει αν γίναν τα γεμιστά. Σύμφωνοι επίσης ότι μπορεί με το σμαρτάκι να πάρει και τη γκόμενα και να πάνε σινεμά. Ε, και; Εκεί νομίζετε ότι κρύβετε το χαμένο φορολογητέο εισόδημα; Εάν το νομίζετε αυτό (παριστάνετε ότι) δεν έχετε ιδέα για το όργιο των τιμολογίων οικιακών εξόδων που μπορεί να βρει κανείς στα κλασέρ ενός λογιστηρίου μιας επιχείρησης. Δεν έχετε ιδέα για τις απρίλιες, τις μπε μπε, και τις μερσεντές που μπορεί να απαρτίζουν τον στόλο των επιβατηγών οχημάτων μιας επιχείρησης. Οχήματα που καρπώνονται βέβαια οι φορείς και η διοίκηση της επιχείρησης. Και όχι ο οδηγός φορτηγού που του έχουν δώσει σύνδεση κινητού για να κάνει σωστά και με περισσότερη ασφάλεια τη δουλειά του. Και καλά η επιχείρηση να βγάζει κέρδη. Να συμβαίνει αυτό όμως σε επιχειρήσεις με χρόνιες ζημίες, και που υπάρχουν γι αυτό το λόγο μόνο, να χωνεύουν δηλαδή κέρδη και να τα μεταβολίζουν σε ζημιές;

Για να εφαρμοστεί λοιπόν αυτή η πρακτική σωστά και αποτελεσματικά πρέπει τα αρμόδια στελέχη της διοίκησης να έχουν την πείρα και να στοχεύουν σωστά εκεί που πρέπει. Λιγότερη γραφειοκρατία και περισσότερη επαφή με την πραγματικότητα. Επαφή η οποία επιτυγχάνεται με παρουσία στις εγκαταστάσεις των επιχειρήσεων και όχι στα γραφεία της κεντρικής φορολογικής διοίκησης και αν.

Εμού του ιδίου